Tο πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή
Στις 15 Ιουλίου 1974 η δικτατορική κυβέρνηση της Ελλάδας, η χούντα, χρησιμοποιώντας την Εθνική Φρουρά, που τη διοικούσαν χουντικοί αξιωματικοί, οργάνωσε και πραγματοποίησε πραξικόπημα εναντίον του προέδρου Μακαρίου. Στο πραξικόπημα έλαβαν μέρος και Ελληνοκύπριοι, μέλη της ΕΟΚΑ Β'.
Το πραξικόπημα έδωσε την αφορμή στην Τουρκία να κάνει εισβολή στην Κύπρο. Στις 20 Ιουλίου 1974 αποβιβάζονται στην Κερύνεια τα τουρκικά στρατεύματα. Ακολουθεί και δεύτερη εισβολή, στις 14 Αυγούστου, με αποτέλεσμα να καταληφθεί το 36,4% του νησιού από τους Τούρκους. Διακόσιες χιλιάδες Ελληνοκύπριοι αναγκάστηκαν να φύγουν από τα σπίτια τους και να γίνουν πρόσφυγες. Πολλοί ήταν οι νεκροί από την εισβολή, 1619 είναι ακόμα αγνοούμενοι και αρκετοί ζουν εγκλωβισμένοι στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου.
Από το 1974 η Κύπρος αγωνίζεται μέσα από τα Ηνωμένα Έθνη, για να απελευθερώσει τη σκλαβωμένη γη της από την τουρκική κατοχή. Έτσι, θα μπορέσουν οι πρόσφυγες να γυρίσουν στα σπίτια τους, να φύγουν τα τουρκικά στρατεύματα και οι έποικοι που ήρθαν από την Τουρκία και να διακριβωθεί η τύχη των αγνοουμένων.
Τότε θα μπορέσει η Κύπρος να ξαναγίνει ένας ειρηνικός τόπος για όλους τους κατοίκους της. Όλες όμως οι προσπάθειές μας συναντούν την άρνηση της Τουρκίας να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Ο.Η.Ε. για την Κύπρο.
Στις 15 του Νιόβρη 1983, η Τουρκία, περιφρονώντας τον Ο.Η.Ε., ανακήρυξε το κατεχόμενο μέρος της Κύπρου σε ξεχωριστό "κράτος", το ψευδοκράτος, που έχει αναγνωριστεί μόνο από την Τουρκία.
Η τουρκική εισβολή έφερε πολλές καταστροφές στην Κύπρο μας. Μερικές από τις καταστροφές αυτές είναι οι πιο κάτω:
- Κατεχόμενες περιοχές-πρόσφυγες-εγκλωβισμένοι
Οι Τούρκοι εισβολείς πήραν πάνω από το 1/3 του εδάφους της μικρής μας πατρίδας. Από το καλοκαίρι του 1974 κατέχουν ολόκληρη την επαρχία της Κερύνειας, το μεγαλύτερο μέρος της επαρχίας Αμμοχώστου και τη Μεσαορία με την πλούσια παραγωγή δημητριακών, μεγάλο μέρος της επαρχίας Λευκωσίας, την Κυθρέα, τη Λάπηθο και τον Καραβά με τις μεγάλες πηγές νερού (κεφαλόβρυσα) και την πλούσια περιοχή της Μόρφου.
Από τότε οι κάτοικοι των περιοχών αυτών, κάπου 200 000, ζουν μακριά από τα σπίτια και τις περιουσίες τους, μακριά από τα χωριά και τις πόλεις τους, πρόσφυγες στην ίδια την πατρίδα τους. Ως αποτέλεσμα της εισβολής, παρέμειναν σε χωριά της κατεχόμενης Κύπρου κάπου 20 000 εγκλωβισμένοι. Οι πιο πολλοί από αυτούς έμειναν στη στενόμακρη αγιασμένη χερσόνησο της Καρπασίας. Ύστερα όμως από τους συνεχείς διωγμούς των Τούρκων, πολύ λίγοι εγλωβισμένοι παρέμειναν στα χωριά τους στην Καρπασία. Ένας μικρός αριθμός Μαρωνιτών μένουν, επίσης, σε χωριά της επαρχίας Κερύνειας. Ο αριθμός των εγκλωβισμένων, που σήμερα είναι μόνο μερικές εκατοντάδες, χρόνο με το χρόνο μικραίνει.
- Οικονομικοί πόροι
Στις περιοχές που κατέχουν τα τουρκικά στρατεύματα βρίσκονται οι πιο μεγάλοι πλουτοπαραγωγικοί πόροι του νησιού: τα τουριστικά ξενοδοχεία της Αμμοχώστου και της Κερύνειας, το μεγαλύτερο λιμάνι της Κύπρου - η Αμμόχωστος, ο περισσότερος ορυκτός μας πλούτος, η μισή σχεδόν κτηνοτροφική μας παραγωγή, η μισή σχεδόν καλλιεργήσιμη γη μας...Εξάλλου, το αεροδρόμιο της Λευκωσίας παρέμεινε στη «νεκρή ζώνη» κατεστραμμένο και αχρησιμοποίητο.
- Σχολεία
Μεγάλες ήταν οι συνέπειες και στην εκπαίδευση. Από τα 548 δημοτικά σχολεία που λειτουργούσαν τη χρονιά της εισβολής, 171 βρίσκονται σήμερα στις κατεχόμενες περιοχές. Από τους 50 000 μαθητές που φοιτούσαν τότε σ' όλα τα δημοτικά σχολεία της Κύπρου, οι 26 000 έχασαν τα σχολεία τους. Εξάλλου από τα 49 γυμνάσια που λειτουργούσαν τότε, τα 19 βρίσκονται στις κατεχόμενες περιοχές. Έτσι, από τους 36 000 μαθητές των γυμνασίων, οι 15 000 έχασαν τα σχολεία τους.
- Ανθρώπινες απώλειες
Στην εισβολή σκοτώθηκαν 3000 και συνελήφθηκαν πολλοί Ελληνοκύπριοι συμπατριώτες μας. Από αυτούς που συνελήφθηκαν, 1619 δε γύρισαν στα σπίτια τους και κανένας δεν ξέρει τι απέγιναν είναι αγνοούμενοι.
- Καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς
Τέλος, ένας από τους στόχους των Τούρκων καταχτητών είναι και η καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Αμέσως μετά την εισβολή άρχισε και συνεχίζεται το καταστρεπτικό τους έργο: Καταστρέφουν τα αρχαιολογικά μας μνημεία, καταστρέφουν τις εκκλησίες και τα μοναστήρια μας. Κλέβουν και πωλούν στο εξωτερικό την πολιτιστική μας κληρονομιά: αρχαία αγγεία, αγάλματα, εικόνες αγίων κ.ά. Προσπαθούν να σβήσουν από την κατεχόμενη πατρίδα μας τα σημάδια που δείχνουν την ελληνική ιστορία του τόπου.
- Οι εγκλωβισμένοι σήμερα
Με την τουρκική εισβολή του 1974, κάπου 20 000 Ελληνοκύπριοι, αρνούμενοι να ακολουθήσουν το δρόμο της προσφυγιάς, παρέμειναν αποκομμένοι στις περιοχές τους, ιδιαίτερα στην ακριτική Καρπασία.
Όμως οι διωγμοί και οι συνεχείς πιέσεις των Τούρκων, τους εξανάγκασαν σιγά σιγά να καταφύγουν στις ελεύθερες περιοχές, με αποτέλεσμα (μέχρι το 1992) ο αριθμός τους να μην ξεπερνά τους 775.
Πηγή: Βιβλίο Δεν Ξεχνώ και Αγωνίζομαι
(Υπουργείο Παιδείας, 1999)